Artikelen Alle artikelen bekijken

Inventaris van koekelberg

De inventaris van het bouwkundige erfgoed is ontworpen als een kennisinstrument dat een algemeen beeld geeft van de goederen die belangrijk zijn in termen van de architecturale en stedenbouwkundige geschiedenis van het gewest. Op die manier wordt het een basisvoorwaarde voor elke procedure op het vlak van behoud en bewaring en maakt het de uitwerking van een beredeneerd vrijwaringsbeleid mogelijk.

De inventaris van het bouwkundige erfgoed van Brussel vindt zijn oorsprong in de lijst van gebouwen die geselecteerd werden in het kader van de analytische voorinventaris (of noodinventaris) die in 1975 werd gepubliceerd en uitgevoerd door de vzw Sint-Lukasarchief. Die werd samengesteld op basis van een visuele selectie, volgens vooraf vastgelegde en gedefinieerde criteria, zonder systematische studie van bibliografische en archiefbronnen. Om die inventaris verder aan te vullen heeft het gewest thematische inventarissen laten maken (industriële architectuur, bioscopen, hedendaags erfgoed, sociale woningen enz.). Tegelijkertijd werden actualiseringswerkzaamheden uitgevoerd om de lijsten te verduidelijken en te verrijken met behulp van een methodologie die gebaseerd is op topografische en selectieve inventarissen voor wetenschappelijke doeleinden, die systematisch per gemeente en/of wijk worden verricht.

De prospectie en het onderzoek (in bibliografische en archiefbronnen) wordt afgebakend door een reeks criteria die zijn gedefinieerd in een methodologische handleiding met als doel een systematische aanpak op te zetten. Daardoor dient de inventaris zowel werken met een gewestelijke als een plaatselijke waarde op te nemen.

De systematische actualiseringswerkzaamheden zijn uitgevoerd voor deze gebieden: Brussel Vijfhoek (1989-1994), Etterbeek (1997), Sint-Joost-ten-Node (1997), Sint-Gillis (1997), de oudste wijken van Sint-Pieters-Woluwe (2002), Elsene (2006-2016), de zuidelijke uitbreiding van Brussel (2008), de oostelijke uitbreiding van Brussel (2009), negen wegen in Sint-Lambrechts-Woluwe, die deel uitmaken van de Linthoutwijk (2012), de wijken met een hoge erfgoedconcentratie in Schaarbeek (2015), de noordelijke uitbreiding van Brussel (2018), Laken (2019-2020), de Anderlechtse wijk Kuregem (2019), Vorst (2017-2020) en Koekelberg (2023).

De website van de inventaris bestaat sinds 2004 en bestreek toen alleen Sint-Gillis. Daarna werden de inventarissen van Etterbeek en Sint-Joost-ten-Node gedigitaliseerd. In 2008 werd een nieuwe site gemaakt en de nieuwe inventarissen werden naarmate ze voltooid waren, wijk voor wijk, eraan toegevoegd. Tussen 2014 en 2017 werd een visuele noodinventarisatie van onbehandelde gemeenten en wijken uitgevoerd en aan de site toegevoegd. Bij die gelegenheid onderging de site verschillende verbeteringen, met als belangrijkste de publicatie van de lijst van waarden voor elk goed dat in de inventaris is opgenomen. In 2022 werd de inventaris van Brussel Vijfhoek, die voorheen alleen op papier beschikbaar was, digitaal gepubliceerd op de website. Sindsdien omvat de website het volledige Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ondertussen gaat de inventarisatie verder, gemeente per gemeente. In juli 2023 werd de inventaris van Koekelberg, op basis van onderzoek dat werd verricht tussen 2020 en 2022, verrijkt met historische en beschrijvende nota's, archiefdocumenten en een inleiding over de geschiedenis van de stedenbouwkundige ontwikkeling van de gemeente. De inventaris van het bouwkundige erfgoed van de gemeente Koekelberg bevat zo'n 70 plaatsbeschrijvingen en 230 beschrijvingen van 345 gebouwen. Hij is geïllustreerd met bijna 1200 foto's (huidige, oude, archiefplannen enz.). Een thematische inventaris van recent erfgoed (1939-1999) in de tweede kroon van het gewest is in opdracht gegeven en zal binnenkort ook beschikbaar zijn op de site. Momenteel worden er inventarisaties uitgevoerd in Jette, Sint-Agatha-Berchem en Ganshoren. Het historische centrum van Jette zou in de komende maanden moeten worden gepubliceerd.

De inventaris is voortdurend in ontwikkeling. Zo zijn er verschillende updates uitgevoerd in het kader van de verschillende ZGemSV's en BBP's, met name voor het plateau van Stokkel in Sint-Pieters-Woluwe en de grote lanen in Ukkel. De medewerkers van de DCE werken immers samen met gemeentebesturen en worden regelmatig gevraagd om erfgoed in bepaalde wijken visueel te identificeren.

Momenteel bevat de databank op de inventarissite meer dan 40.000 goederen, meer dan 80.000 afbeeldingen en meer dan 7000 namen die op een of andere manier met de Brusselse gebouwen te maken hebben. De gebruikte terminologie wordt gedefinieerd in een rijk geïllustreerd tweetalige begrippenlijst. Zo bevat de inventaris van Elsene bijna 4500 goederen verdeeld over 3000 beschrijvingen, de inventaris van Vorst 1400 goederen verdeeld over 1100 beschrijvingen en de inventaris van Schaarbeek 4500 goederen verdeeld over 2700 beschrijvingen.

De inventarissite ontving meer dan 500.000 bezoekers in 2022 en bijna 300.000 sinds 1 januari 2023. Het is een onmisbaar instrument voor overheidsdiensten, maar ook voor eigenaars, architecten, studenten, toeristische gidsen enz.

urban.brussels bereidt een vernieuwing voor van de databases voor de verschillende erfgoedinventarissen (bouwkundig, roerend, natuurlijk, immaterieel, archeologisch) zodat ze een solide en gemeenschappelijke basis vormen voor de komende jaren, waardoor onder andere onderzoek over de verschillende inventarissen heen mogelijk wordt.

Op dit moment werken bij Urban vijf mensen deeltijds aan de inventaris van het bouwkundige erfgoed (het equivalent van twee tot drie voltijdse jobs).


Enkele opmerkelijke beschrijvingen van gebouwen in Koekelberg:

 

  • 2021: 495.304 bezoekers
  • 2022: 626.364 bezoekers (we hebben hier een explosie in de cijfers opgemerkt door het gebruik van bots)
  • 2023: reeds meer dan 300.000 gebruikers na juni, dus we liggen op koers voor een aantal dat vergelijkbaar is met dat van 2021

 

Aantal goederen opgenomen per gemeente begin 07/2023*

  • Brussel Vijfhoek: 4400
  • Brussel Uitbreiding Oost: 1719
  • Brussel Uitbreiding Noord:145
  • Brussel Uitbreiding Zuid: 524
  • Laken:1643
  • Schaarbeek:4551
  • Etterbeek:1855
  • Elsene: 4482
  • Sint-Gillis: 3759
  • Anderlecht: 2517
  • Sint-Jans-Molenbeek: 1597
  • Koekelberg: 345
  • Sint-Agatha-Berchem: 344
  • Ganshoren: 326
  • Jette: 557
  • Brussel Neder-O.-H.: 229
  • Brussel Haren: 140
  • Evere: 496
  • Sint-Pieters-Woluwe: 1693
  • Oudergem: 710
  • Watermaal-Bosvoorde: 2303
  • Ukkel: 2287
  • Vorst: 1408
  • Sint-Lambrechts-Woluwe: 1187
  • Sint-Joost-ten-Node: 1058

Totaal 40275

*Opgelet, kleine foutenmarge mogelijk.

Koekelberg
© W Robberechts