Een reis door de tijd: het Stocletpaleis uit 1911 komt digitaal tot leven
→ Museum Kunst & Geschiedenis, Jubelpark 10, 1000 Brussel
Deze tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen Urban, vzw Patrimoine & Culture, de architectuurfaculteit La Cambre Horta van de ULB en het Museum Kunst & Geschiedenis. Ze werd opgezet ter gelegenheid van het jaar Art Nouveau Brussels 2023 (Paul Dujardin, curator) en wordt gepresenteerd in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie (1 januari tot 30 juni 2024).
Het doel van deze tentoonstelling en de digitale reconstructie in de vorm van een film is om bezoekers het interieur van het Stocletpaleis te laten ontdekken. Sinds 2009 staat het paleis op de exclusieve lijst van Brusselse gebouwen die werden opgenomen op de Unesco-werelderfgoedlijst, maar het is nog steeds niet erg gekend bij het grote publiek.
De virtuele reconstructie van het paleis (die de toestand van het paleis tussen 1911 en 1918 weergeeft en niet de bestaande situatie) is gebaseerd op gedetailleerde archiefbronnen en een uitgebreide architectuuranalyse. Dat werk kostte een team van experts* bijna twee jaar. Dankzij het realisme van de reconstructie treden bezoekers binnen in het paleis zoals het er oorspronkelijk uitzag, tussen 1911 en 1918: we ontdekken het gebouw precies zoals het echtpaar Suzanne Stevens en Adolphe Stoclet het in gedachten had.
Tijdens deze tentoonstelling zijn we hun gasten.
*Deze wetenschappelijke studie van het Stocletpaleis is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen experts van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Urban) en de ULB (laboratorium AlICe).
1. Waarom is dit gebouw zo fascinerend?
Het Stocletpaleis is misschien wel het meesterwerk van Josef Hoffmann, een architect die een grote invloed heeft gehad op de Europese architectuur. Aan het einde van de 19de eeuw werden ontwerpers, architecten en kunstenaars gaandeweg autonomer en probeerden ze zich te onderscheiden van oudere kunststromingen. Dat vormde het turbulente begin van een steeds snellere opeenvolging van artistieke bewegingen. Die dynamiek, gedreven door de zoektocht naar 'moderniteit' en 'vooruitgang', was kenmerkend voor een groot deel van de 19de en de hele 20ste eeuw. Voor elk van die kunststromingen worden door de kunstwereld een paar individuen — meestal mannen — aangewezen als pioniers: Victor Horta, Frank Lloyd Wright, Henry Van de Velde, Le Corbusier, Mies van der Rohe, Rem Koolhaas, Frank Gehry en anderen. Zulke figuren belanden in de loop van de geschiedenis aan de absolute top van deze hiërarchische piramide. Ze krijgen de status van 'genie' toebedeeld en overschaduwen daarmee diegenen die soms minder radicale maar niettemin interessante carrières hebben uitgebouwd.
Hoffmann maakt deel uit van de 'genieën' die deze mythe in stand houden. Dankzij zijn lessen, zijn aanwezigheid op tal van internationale tentoonstellingen en de hoge leeftijd die hij bereikte, raakte hij bekend bij verschillende generaties. Het was echter vooral zijn zoektocht naar moderniteit, naar spirituele verheffing door schoonheid en vormzuiverheid, die honderden architecten en ontwerpers in onze westerse cultuur inspireerde.
Zijn radicale werk inspireerde verrassend genoeg zowel de toekomstige modernisten van de avant-garde als de volgelingen van de art deco, die in wezen zo verschillend waren. Die fascinatie hield stand tot de jaren 2000 (postmodernisme).
2. Een digitale 3D-reconstructie van het Stocletpaleis
Met dit onderzoek hoopt het Brussels Gewest niet alleen de verworven kennis toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen, maar ook een wetenschappelijke databank op te bouwen over de ruimtelijkheid van het gebouw en zijn opmerkelijke decoratie. Achter het digitale documentatieproject zit een onderzoek dat wordt uitgevoerd door het laboratorium AlICe van de architectuurfaculteit van de ULB en dat een kennisbasis opbouwt rond de driedimensionale voorstelling van het gebouw. De voorstelling zal in de loop der jaren verder verrijkt worden. De digitalisering van de verdiepingen, dienstruimten en tuinen van het Stocletpaleis komt bovenop het werk dat reeds werd uitgevoerd. Daarnaast zal de reconstructie van de oorspronkelijke kunstcollectie worden voortgezet, zodat die geleidelijk ook weer in het digitale gebouw kan worden geïntegreerd.
Stocletpaleis, werelderfgoedsite
Het Stocletpaleis prijkt sinds 2009 op de UNESCO-werelderfgoedlijst.
Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie
De tentoonstelling ging van start in het kader van het programma Art Nouveau Brussels 2023. De expo wordt tevens voorgesteld voor het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie.
