Op 7 juni 2020 bracht een Black Lives Matter-betoging meer dan 10.000 mensen op de been in Brussel. Nadat George Floyd door politieagenten werd gedood in Minneapolis (Verenigde Staten) waaide het protest over naar Brussel: de betogers eisten onder meer dat overheidsdiensten zich diepgaand zouden beraden over de Belgische kolonisatie. Ondertussen werden veel koloniale standbeelden en monumenten in de openbare ruimte aan de kaak gesteld.
In de openbare ruimte zijn immers talrijke verwijzingen te vinden naar de geschiedenis en symbolische sporen (fresco's, beelden, monumenten enz.) die in het bijzonder de kolonisatie in de kijker plaatsen. Die voorstellingen maken waardeschalen en machtsverhoudingen binnen de openbare ruimte zichtbaar en bevorderen raciale stereoptypen. Samen met andere actoren uit de openbare sector en het maatschappelijk middenveld werkt Urban aan een meer inclusieve openbare ruimte.
Reflectie
In juli 2020 hechtte het Brussels Hoofdstedelijk Parlement zijn goedkeuring aan een resolutie « betreffende de structurele en inclusieve dekolonisering van de Brusselse openbare ruimte in het kader van een werk van dialoog en herinnering ».
Op initiatief van de heer Pascal Smet, staatssecretaris van het BHG bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, werd tussen 2020 en 2021 een werkgroep samengesteld die de opdracht kreeg aanbevelingen te formuleren voor de dekolonisatie van de openbare ruimte. Aan de werkgroep namen deskundigen uit de academische wereld en het maatschappelijke middenveld deel. Urban nam de coördinatie voor zijn rekening.
De werkgroep bezorgde in februari 2022 de synthese van de werkzaamheden aan het Brusselse parlement. Van de werkzaamheden werd ook een verslag gepubliceerd.
In datzelfde jaar werd voor de Heritage Days/ Open Monumentendagen het thema “koloniale sporen” gekozen met de bedoeling het publiek bewust te maken van de problematiek.
Actie
In mei 2023 werd een actieplan Naar de dekolonisatie van de openbare ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opgesteld. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering keurde het actieplan goed op basis van de aanbevelingen die in het verslag van 2022 werden gedaan (Actieplan 2023).
Voor 2024 en 2025 kreeg Urban de opdracht om de uitvoering van het actieplan in goede banen te leiden in samenwerking met een aantal partnerinstellingen en -overheidsdiensten. Een begeleidingscomité komt regelmatig samen om toe te zien op de uitvoering van het plan. In de lente van 2024 werd een coördinator aangesteld die de dagelijkse opvolging van het plan voor zijn rekening neemt.
Het actieplan bestaat uit veertien acties. Urban zorgt voor de rechtstreekse coördinatie van dertien van die acties. Het volledige plan sluit trouwens aan bij actie 36 van het Brussels Plan ter bestrijding van racisme 2023-2026.
Debat en participatief proces
Op 21 maart 2024 werd de installatie "The Grand Opening" ingehuldigd ter gelegenheid van de Internationale dag tegen racisme en discriminatie. Het initiatief betekent de start van een periode van debat over het koloniale verleden rond het Monument voor de Belgische pioniers in Congo in het Jubelpark.
Het programma omvat performances alsook literaire en actieve intermezzo’s om iedereen aan te zetten na te denken over het Belgische koloniale erfgoed, de gevolgen van dat erfgoed op onze ervaringen en onze identiteit.
Wat bedoelen we met “dekolonisatie van de openbare ruimte”?
De dekolonisatie van de openbare ruimte maakt integraal deel uit van de dekolonisatie van de maatschappij. Voor die dekolonisatie moet er op sociaal, politiek en cultureel vlak iets in beweging worden gezet dat zich niet beperkt tot het koloniale verleden van België, maar dat zich ook richt op andere aspecten van de samenleving, zoals gezondheidszorg, huisvesting, onderwijs en tewerkstelling. Het doel is met andere woorden om een inclusief Brussels Hoofdstedelijk Gewest uit te bouwen waarin elke inwoner van Brussel zich herkend en erkend voelt.
De inzet van de dekolonisatie is om “de herziening van de officiële vertegenwoordiging van de koloniale herinnering in de openbare ruimte te combineren met de verspreiding van kennis over koloniale geschiedenis en een bezinning over zijn blijvende, actuele gevolgen in België en in de landen van voormalig Belgisch Afrika”. (Verslag 2022, p. 216).
Om daartoe te komen is bewustmaking nodig: “Intentionele koloniale herdenkingstekens tonen dus niet ‘de’ geschiedenis, maar hoogstens de geschiedenis van wie of wat tijdens een periode het waard werd geacht om in de openbare ruimte herdacht te worden, en dat stemt vaak niet meer overeen met wat we binnen de huidige maatschappij gedenkwaardig vinden.” (Verslag 2022, p. 57).
Contact opnemen:
Heb je een vraag of een suggestie? Wil je ons op de hoogte houden van een evenement rond de dekolonisatie van de openbare ruimte?