Art Deco Brussels 2025
1925-2025: Urban, visit.brussels en hun partners vieren 100 jaar art deco in de hoofdstad met een verrassend rijk programma.
Het hele jaar door belicht Urban thema's die verband houden met dit kleurrijke aanbod.
Deze derde focus belicht de tuinkunst van het interbellum, in het kader van verschillende evenementen rond de Brusselse groene ruimten.
Art deco-tuinen in Brussel?
In de jaren 1920 en 1930 kent de art deco een ware opmars in Brussel, met tal van hoekvormige en felgekleurde architectuurparels. Maar hoe zat het destijds met de tuinen, zowel in de hoofdstad als in de rest van het land? Odile de Bruyn, adviseur landschapsgeschiedenis, onderzoekt deze kwestie in een artikel dat in de herfst wordt opgenomen in het tijdschrift “Erfgoed Brussel”, uitgegeven door Urban.
1925: de Internationale tentoonstelling van decoratieve kunsten in Parijs
Op de Exposition internationale des arts décoratifs et industriels modernes van 1925 scoort de tuinafdeling, onder leiding van de stedenbouwkundige en landschapsarchitect Jean Claude Nicolas Forestier, hoge ogen met zijn vernieuwende creaties. Deze liggen helemaal in de sfeer van de art deco-stijl waaraan het evenement zijn naam zal geven.
Zo is er de Jardin d'eau et de lumière van Gabriel Guévrékian, een soort kubistisch doek met driehoeken en kleurvlakken. De betonnen bomen, ontworpen door architect Robert Mallet-Stevens met de beeldhouwers Jan en Joël Martel, zijn een andere installatie die heel wat reacties losweekt.
Jules Buyssens en Le Nouveau Jardin Pittoresque
Naast deze twee extreme voorbeelden, keert de Franse tuinkunst in die periode terug naar de “regelmatige stijl”, naar het voorbeeld van de architect en stedenbouwkundige André Véra in zijn boek “Le Nouveau Jardin” uit 1912.
Deze rechtlijnige esthetiek vindt echter weinig weerklank in België, waar Jules Buyssens een grote invloed uitoefent. Buyssens was tussen 1904 en 1937 landschapsarchitect voor de Stad Brussel en in 1913 ook een van de initiatiefnemers van de beweging en haar gelijknamig tijdschrift Le Nouveau Jardin Pittoresque, zo genoemd als reactie op Véra's “Nouveau Jardin”.
Geïnspireerd door de wilde natuur stimuleert deze beweging een aantal Belgische architecten, waaronder art deco-grootheden als Adrien Blomme en Joseph Diongre. Onder invloed van de Arts and Crafts wordt de tuin voortaan opgesmukt met een reeks taferelen in uiteenlopende sferen ten behoeve van de wandelaar: watertuin, alpentuin, rotspartijen, muren, rozentuin, enz.
De mooiste verwezenlijking volgens de beginselen van de “Nouveau Jardin Pittoresque” vindt men wellicht in de tuinen van de villa van Alice en David van Buuren in Ukkel, dat sinds 1975 een museum is. De Pittoreske Tuin, met zijn beek en zijn Japanse stapstenen, en de lager gelegen Grote Rozentuin, beiden tussen 1927 en 1930 ontworpen door landschapsarchitect Buyssens, bieden alle ingrediënten die hem dierbaar waren.
De tuinen werden in 1997 geklasseerd als landschap en tussen 2009 en 2021 gerestaureerd met de steun van Urban. Sinds 2023 zijn ze opgenomen in de European Route of Historic Gardens.
Een Andalusische tuin achter de Louizalaan
Hetzelfde tijdperk, een andere stijl: de Arabisch-Andalusische tuin was ook populair tijdens het interbellum, zowel in Frankrijk als in België. Brussel heeft er een prachtig voorbeeld van in het Hotel Wielemans, in 1926 ontworpen door architect Adrien Blomme voor industrieel Léon Wielemans en zijn vrouw Yvonne.
De woning ontstond na een bezoek van het echtpaar en hun architect aan Andalusië en haar paleizen, in een art deco-stijl met Spaans-Moorse invloeden. De tuin is opgebouwd rond een patio, die in dialoog treedt met een Andalusische tuin. Zoals gebruikelijk speelt water er een centrale rol, met watergootjes die veelhoekige fonteinen in baksteen, steen en glasmozaïeken met elkaar verbinden. Zorgvuldig uitgekozen beplanting maakt het plaatje compleet.
Het hotel werd in 1994 als monument beschermd en onderging in 2022-2024 een grondige restauratie onder leiding van Archicaz, met de steun van Urban. Ook de tuin werd hierbij in zijn oude glorie hersteld.
→ Meer info over het Hotel Wielemans in de Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed.
Programma Art Deco Brussels 2025
Het programma Art Deco Brussels 2025 biedt het publiek de kans om de verschillende aspecten van deze beweging te ontdekken, en in het bijzonder de in die tijd aangelegde groene ruimten.
Tentoonstelling • "Around Art Deco. Beeldhouwkunst uit het interbellum" in het Museum & Tuinen van Buuren
In 2025 viert het Museum & Tuinen van Buuren de 50ste verjaardag van zijn oprichting met verschillende evenementen rond de art deco, waaronder een expo in de prachtige tuinen, van 24 april tot en met 28 september. Met werk van Belgische en internationale beeldhouwers zoals Rik Wouters en Ossip Zadkine, treedt deze retrospectieve in dialoog met de unieke landschapsarchitectuur.
Evenement • “Garden Tales” georganiseerd door het CIVA
De jaarlijkse afspraak voor natuurliefhebbers Garden Tales krijgt in 2025 een art deco-jasje aangemeten. Op het programma: een openingslezing op 14 mei rond de vraag “Kan een tuin art deco zijn?”, op zondag 18 mei gevolgd door een unieke dag waarop Brusselse parken en privétuinen uit het interbellum opengesteld worden.
Evenement • “Lente op de Begraafplaatsen” op de Begraafplaats van Brussel in Evere
Tijdens het weekend van 17 en 18 mei neemt de Stad Brussel voor het vierde jaar op rij deel aan het internationale evenement “Lente op de Begraafplaatsen”. Op het programma: diverse animaties en rondleidingen op de Begraafplaats van Brussel in Evere. In dit indrukwekkend openluchtmuseum, dat bekend staat om zijn rijke biodiversiteit, ontdek je pareltjes van funerair erfgoed in art deco-stijl.
Publicatie • "Welkom op de begraafplaats!”
Het weekend “Lente op de Begraafplaatsen” van 17 en 18 mei valt samen met de uitgave van een pedagogisch dossier over de Brusselse begraafplaatsen, samengesteld door de Erfgoedklassen met de steun van Urban. Het boekje richt zich tot leerkrachten en het grote publiek en biedt alle sleutels om de begraafplaatsen van het Brussels Gewest te ontcijferen.
Ook interessant om te weten
Meer info over de groene ruimten in Brussel
Bezoek de website van de Inventaris van het Natuurlijk Erfgoed van Urban.
Deze omvangrijke databank werd opgestart in 2002 en legt een inventaris aan van bomen, tuinen, parken en andere opmerkelijke groene ruimten in de hoofdstad, met inbegrip van stedelijke omgevingen uit de jaren 1920 en 1930. Deze laatste vind je onder de tab “landschappen”, als je vervolgens doorklikt op “tuinwijk” of “halfnatuurlijk landschap”.
