Door in 2023 de art nouveau in Brussel in de kijker te zetten, werden hedendaagse projecten gestimuleerd die de dialoog aangaan tussen het verleden en het heden. Urban maakte van de gelegenheid gebruik om opdracht te geven voor zijn tweede Urban Folly *, “Emilie Louise Flöge”, evenals acht andere kunstwerken die de art nouveau opnieuw interpreteren, goed voor in totaal negen nieuwe creaties in de openbare ruimte.
Die werken werden in de loop van 2023 en 2024 ontworpen en geleidelijk ingehuldigd dankzij de steun van verschillende partners en de medewerking van tal van lokale actoren.
Urban, visit.brussels, de vzw Patrimoine et Culture en hun partners hebben een ambitieus beleid gevoerd om de art nouveau te promoten en onder de aandacht te brengen door talrijke initiatieven op te starten, te financieren en te ondersteunen om dit erfgoed te eren.
Urban nodigt je uit om het werk van die negen kunstenaars of kunstenaarscollectieven te (her)ontdekken en de straten van de hoofdstad in te trekken op zoek naar die werken die verspreid liggen over de openbare ruimte van verschillende gemeenten. Het doel is zowel om art-nouveauliefhebbers naar verrassende plekken te lokken als om de bewoners bewust te maken van de stijl. Sommige werken dragen een milieu- of dekoloniale boodschap uit, andere zijn een ode aan de rijkdom en diversiteit van Brussel.
(Her)ontdek deze 9 hedendaagse kunstwerken die de art nouveau herinterpreteren
URBAN FOLLY II: EMILIE LOUISE FLÖGE
Urban Folly II “Emilie Louise Flöge”, een werk van Stephan Goldrajch, is een eerbetoon aan de Weense styliste en zakenvrouw Emilie Flöge (1874-1952), een getalenteerde kunstenares die ten onrechte over het hoofd werd gezien door de geschiedenis. Ze is vooral bekend als de muze van Gustav Klimt, maar ze drukte ook haar stempel op de Weense samenleving in het begin van de 20e eeuw. Ze ontketende een revolutie binnen de mode met haar creaties, waarbij ze inspiratie putte uit de Wiener Werkstätte, en bevrijdde het vrouwelijke silhouet uit de greep van het korset. Vanaf 1904 en meer dan drie decennia lang runden zij en haar zussen en daarna haar nicht, het modehuis Schwestern Flöge (De zussen Flöge), een invloedrijk modecentrum in de Oostenrijkse hoofdstad. De locatie van het werk aan de Tervurenlaan is niet zomaar willekeurig gekozen: het werk kijkt uit op het Stocletpaleis, ontworpen door Josef Hoffmann, een goede vriend van Flöge.
Werk ingehuldigd op 19 april 2024
ECHOS
Met zijn palet van levendige kleuren is dit vijfluik van geborstelde en geverniste aluminium platen een mooi eerbetoon aan de art nouveau. Zoals de naam al doet vermoeden, herbekijkt “Echos” ons belle-époque-erfgoed: zijn technieken en media – affiches, sgraffiti, geëmailleerde platen – maar ook zijn favoriete thema’s, zoals de allegorieën van dag en nacht. Het werk is daarnaast ook een ode aan Brussel en zijn gemeenten: de kunstenaar AMMO gebruikt monumenten en symbolen van Brussel, zoals de kers, een verwijzing naar Schaarbeek, waar het werk zich bevindt, op de muren van de Brasserie de la Mule, in Les Écuries van de Tram.
Werk ingehuldigd op 3 oktober 2024
FLORA BALCANICA
“Flora Balcanica” is een muurschildering gemaakt door No More Lies op de blinde muur van een huis in Sint-Joost-ten-Node. Het werk werd ontworpen in het kader van “Balkan Trafik! Festival” en is een eerbetoon aan de kostbare diversiteit die kenmerkend is voor de Balkan, een regio in Zuidoost-Europa waarvan de volkeren een geschiedenis delen van onderling verweven culturen, talen en religies. Die rijkdom wordt gesymboliseerd door inheemse, unieke en kleurrijke bloemen die aan één enkele stengel bloeien. Met een knipoog naar de art nouveau met zijn bloemmotieven, gaan ze in dialoog met de iris, het symbool van Brussel.
Werk ingehuldigd op 20 april 2023
IN THE WIND BLOW THEIR STORIES
In zwarte letters op een witte vlag die in de mast voor de gevel van LAB·AN x Huis van Eetvelde is gehesen, is “In The Wind Blow Their Stories” een uitnodiging om te luisteren naar de verhalen die voortvloeien en worden doorgegeven, gedragen door de wind van generatie op generatie. Ze stelt Huis van Eetvelde in vraag als een getuige van het koloniale tijdperk en zet aan om na te denken over de plaats van personen van Afrikaanse origine in ons collectieve geheugen. Het werk sluit eveneens aan bij het actieplan van de Brusselse regering “Naar een dekolonisatie van de openbare ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”, dat wordt aangestuurd door Urban.
Werk ingehuldigd op 24 mei 2024
PHENOMEEN
“pHenomeen”, dat een profiel van een vrouw met golvend haar omringd door zeewier voorstelt, is geen art-nouveauwerk van Privat Livemont, maar een gerecycleerd plastic reliëf van de kunstenaar Beloved, dat de gevel van het zwembad Nereus in Ganshoren siert. De bloemenvrouw uit 1900 wordt hier een milieuklokkenluider, waarvan de naam “pHenomeen” – een samentrekking van het Franse “phenomène” en het Nederlandse “fenomeen” – met de eerste twee letters verwijst naar pH, een afkorting die staat voor “potentieel Hydrogeen” en die de zuurtegraad van een vloeistof meet. pHenomeen waarschuwt voor de verzuring van de oceanen.
Werk ingehuldigd op 16 november 2023
LE TOMBEAU DE SAINTE ACIDULE
• By Elzo Durt, Stéphane Pin & Cédric Gérard
“Le Tombeau de Sainte Acidule” van Elzo Durt, Stéphane Pin en Cédric Gérard, is een installatie van staal, plexiglas en neonbuizen die felle kleuren uitstraalt over het gazon van het Priorhuis in het Rood-Klooster in Oudergem. De surrealistische tombe is een eerbetoon aan het leven en het lijden van een fictief personage uit de jaren 1900, Sainte Acidule, een iconoclastische figuur die dol was op mystiek en art nouveau. Dankzij de verlichting van de tombe is het een meeslepende ervaring die aantrekt en fascineert. De mysterieuze sfeer nodigt uit tot introspectie.
Werk ingehuldigd op 23 mei 2024
THE GRAND OPENING
De installatie “The Grand Opening” van Traumnovelle, die werd ingehuldigd ter gelegenheid van de Internationale dag voor de strijd tegen racisme, plaatst het “Herdenkingsmonument van de Belgen gesneuveld voor de koloniale werken”, dat in het Jubelpark werd opgericht, in zijn context. Het werk, dat de nauwe banden tussen de Belgische art nouveau en de kolonisatie van Congo benadrukt, maakt net als dat van Laure Prouvost deel uit van het actieplan van de Brusselse regering “Naar een dekolonisatie van de openbare ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”, dat wordt aangestuurd door Urban.
Werk ingehuldigd op 21 maart 2024 • Gedemonteerd op 25 maart 2024
VICTOR’S TRACES
“Victor’s Traces” is een ingreep van het collectief K-Dix80 op het grafmonument van de familie des Cressonnières op de begraafplaats van Sint-Jans-Molenbeek: een graftombe uit 1897 die werd ontworpen door Victor Horta, een van de zeldzame art-nouveauvoorbeelden die nog zichtbaar zijn op de begraafplaats. Om dit uitzonderlijke werk op te waarderen, heeft het collectief een project in drie fasen gecreëerd: drie platen van cortenstaal verwelkomen de bezoekers aan het begin van het pad, dat omgedoopt is tot het Victor Hortapad. Ze worden vervolgens geleid door gebeeldhouwde blauwe betonstraatstenen naar de voet van het monument, waar een plaat, eveneens in cortenstaal, op de grond wordt onthuld met een citaat van Horta, vertaald in het Arabisch. Het project herwaardeert het werk door middel van een deconstructieve vormentaal en stelt de mogelijke invloed van islamitische kunst en haar arabesken op de art nouveau in vraag.
Werk ingehuldigd op 24 april 2024
VISION OF ART NOUVEAU
Een combinatie van art nouveau en streetart in het Dauwpark in Anderlecht met de muurschildering “Vision of Art Nouveau”. Dichte, bijna psychedelische sinuositeit, die is geïnspireerd op stadslandschappen, sieren de muren en breiden met hun golvingen die van de “Slang van de Zenne” uit, een collectieve muurschildering uit 2000. Ook deze keer is het werk participatief: verenigingen, buurtbewoners en schoolkinderen hebben eraan gewerkt in workshops onder leiding van kunstenaar Régis Bour, in een poging om kunst in dienst van de wijk te stellen en zo ontmoetingen en gedeelde ervaringen tot stand te brengen.
Werk ingehuldigd op 27 april 2024
Deze negen werken werden besteld in het kader van het Jaar van de art nouveau 2023, gedragen door de Brusselse regering en aangestuurd door urban.brussels, onder de algemene coördinatie van curator Paul Dujardin.
Ontdek er nog meer over
* Het concept Urban Folly
Als belangrijke speler in de ruimtelijke ordening van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft Urban in 2019 het concept Urban Folly gelanceerd met “Model for a Grotto”, ontworpen door Gijs Van Vaerenbergh. Het idee is om een openbare ruimte tijdelijk te verfraaien met een hedendaags architectuurwerk, door het “woord” te geven aan een kunstenaar om een “folly” te ontwerpen, een begrip uit de Engelse landschapstuinen waarbij een bouwwerk in een tuin wordt geplaatst, als een soort romantische aedicula die erg populair was in de 18e eeuw. Of ze nu speels of conceptueel zijn, deze experimentele werken zijn een kans om een artistieke gevoeligheid uit te drukken, een probleem aan te kaarten of het publiek te bevragen en om het gewest te laten deelnemen aan hedendaagse creatie.
Art nouveau in Brussel
Ontdek heel wat informatie en bronnen die je kan raadplegen om je volledig onder te dompelen in deze stroming die ernaar streefde het dagelijkse leven mooier te maken.
Kunst in de Brusselse openbare ruimte
Het Brussels gewest, een waar openluchtmuseum, herbergt tal van kunstwerken in de openbare ruimte. Urban, dat sinds 2014 verantwoordelijk is voor het beheer van het roerend erfgoed van het gewest, brengt die kunstwerken in kaart aan de hand van een gedetailleerde inventaris in samenwerking met verschillende partners, voornamelijk gewestelijke en gemeentelijke overheidsinstellingen.
Dat werk belicht de rijkdom en diversiteit van de kunst in de Brusselse openbare ruimte. De inventaris maakt het ook mogelijk om de werken te documenteren, te vrijwaren en in de kijker te plaatsen, terwijl ze duidelijker te traceren zijn en het publiek bewust wordt gemaakt van de erfgoed- en culturele waarde.
Ontdek er meer over in deze twee artikelen uit het nummer “Objecten en collecties” van het tijdschrift “Erfgoed Brussel”:
→ Inventaris van het roerend erfgoed