België viert de inschrijving van de Brusselse staafpoppentraditie op de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid van UNESCO. Het dossier werd ingediend door Urban en het Koninklijk Theater Toone.
Dit is een heuse internationale erkenning voor een levendige, populaire artistieke praktijk, diep geworteld in de geschiedenis van Brussel.
De Brusselse stangpoppen, een erfenis van de rondtrekkende troepen toneelspelers die al sinds de Renaissance de kermissen aandeden, worden momenteel bewaard in het Koninklijk Theater Toone, het laatste theater van dit soort dat nog actief is in Brussel. Het is een ware bewaarplaats waarin deze praktijk niet enkel wordt gekoesterd maar ook mee evolueert met de tijd.
Een levendige en inclusieve traditie
Het manipuleren van staafpoppen is een veeleisende vaardigheid en vergt een gecoördineerd team van zes poppenspelers en een spelleider. Deze kunde wordt mondeling en via gebarentaal doorgegeven. Het repertoire, vaak met parodistische inslag en geïmproviseerd, mengt theaterklassiekers, volksvertellingen en sociale satire, in een typisch Brusselse geest van “zwanze” en zelfspot.
Het Koninklijk Theater Toone speelt een essentiële rol in intergenerationele overdracht, het promoten van lokale tussentalen en het bevorderen van culturele diversiteit. Elk jaar verwelkomt het duizenden toeschouwers van alle leeftijden en achtergronden en leidt het nieuwe poppenspelers op in een informele, open en inclusieve omgeving.
Een bijdrage aan duurzame ontwikkeling
De inschrijving op de UNESCO-lijst toont ook hoe de beoefenaars begaan zijn met duurzame ontwikkeling: het gebruik van gerecyclede materialen, energie-efficiënte lokale ambachten en bewustmaking voor milieu- en sociale kwesties door middel van opvoeringen en workshops.
Een collectieve demarche
De poppenspelerswereld mag dan niet groot zijn, ze heeft in de loop der tijden echt wel blijk gegeven van betrokkenheid en heeft zelfs in moeilijke omstandigheden nooit het hoofd laten hangen.
Deze kandidaatstelling is het resultaat van een participatief proces, gecoördineerd door Urban, waarbij poppenspelers, ambachtslieden, folkloristische verenigingen, culturele instellingen en het grote publiek betrokken waren. Ze is gebaseerd op concrete beschermingsmaatregelen, inventarisaties die op gewestelijk en gemeenschapsniveau erkend zijn en op een stevige lokale en internationale samenwerking.
België dankt het Comité van het immaterieel cultureel erfgoed van UNESCO voor deze onderscheiding, die niet enkel een eerbetoon is aan een unieke vorm van artistieke expressie, maar ook aan de waarden van vrijheid, creativiteit en dialoog die deze traditie belichaamt.
Ontdek de presentatie van het dossier en de dankbetuigingen in video's
Wist u dat?
Andere Brusselse tradities opgenomen in de UNESCO-lijst
Binnen de inventaris van het immaterieel cultureel erfgoed van het Brussels Gewest zijn verschillende tradities opgenomen in de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid van UNESCO of in het “Register of Good Safeguarding Practices”.
Het gaat onder meer om de Ommegang, de biercultuur, de kunst van de valkerij, de Meyboom, de Beiaardcultuur en – meer recent – de levende kermiscultuur in Frankrijk en België.
Een erfgoed ook te ontdekken op de website van de inventaris van het roerend erfgoed
Dankzij de inventaris van het roerend erfgoed is een groot deel van de collectie van het Koninklijk Tooneel van Toone online toegankelijk.
Deze uitzonderlijke stukken getuigen van de rijkdom en eigenheid van de Brusselse traditie van de stokmarionetten.
Het Koninklijk Theater Toone bekroond met het Europees Erfgoedlabel
In april 2024 werd het Koninklijk Theater Toone bekroond met het Europees Erfgoedlabel.
Deze erkenning van de Europese Commissie benadrukt de rol van het theater in de Europese geschiedenis en cultuur.
