België viert de inschrijving van de Brusselse staafpoppentraditie op de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid van UNESCO. Het dossier werd ingediend door Urban en het Koninklijk Theater Toone.
Deze inschrijving zal plaatsvinden tijdens de 20e zitting van het Intergouvernementeel Comité voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed, die van 9 tot 14 december 2025 in New Delhi wordt gehouden.
Dit is een heuse internationale erkenning voor een levendige, populaire artistieke praktijk, diep geworteld in de geschiedenis van Brussel.
De Brusselse stangpoppen, een erfenis van de rondtrekkende troepen toneelspelers die al sinds de Renaissance de kermissen aandeden, worden momenteel bewaard in het Koninklijk Theater Toone, het laatste theater van dit soort dat nog actief is in Brussel. Het is een ware bewaarplaats waarin deze praktijk niet enkel wordt gekoesterd maar ook mee evolueert met de tijd.
Een levendige en inclusieve traditie
Het manipuleren van staafpoppen is een veeleisende vaardigheid en vergt een gecoördineerd team van zes poppenspelers en een spelleider. Deze kunde wordt mondeling en via gebarentaal doorgegeven. Het repertoire, vaak met parodistische inslag en geïmproviseerd, mengt theaterklassiekers, volksvertellingen en sociale satire, in een typisch Brusselse geest van “zwanze” en zelfspot.
Het Koninklijk Theater Toone speelt een essentiële rol in intergenerationele overdracht, het promoten van lokale tussentalen en het bevorderen van culturele diversiteit. Elk jaar verwelkomt het duizenden toeschouwers van alle leeftijden en achtergronden en leidt het nieuwe poppenspelers op in een informele, open en inclusieve omgeving.
Een bijdrage aan duurzame ontwikkeling
De inschrijving op de UNESCO-lijst toont ook hoe de beoefenaars begaan zijn met duurzame ontwikkeling: het gebruik van gerecyclede materialen, energie-efficiënte lokale ambachten en bewustmaking voor milieu- en sociale kwesties door middel van opvoeringen en workshops.
Een collectieve demarche
De poppenspelerswereld mag dan niet groot zijn, ze heeft in de loop der tijden echt wel blijk gegeven van betrokkenheid en heeft zelfs in moeilijke omstandigheden nooit het hoofd laten hangen.
Deze kandidaatstelling is het resultaat van een participatief proces, gecoördineerd door Urban, waarbij poppenspelers, ambachtslieden, folkloristische verenigingen, culturele instellingen en het grote publiek betrokken waren. Ze is gebaseerd op concrete beschermingsmaatregelen, inventarisaties die op gewestelijk en gemeenschapsniveau erkend zijn en op een stevige lokale en internationale samenwerking.
België dankt het Comité van het immaterieel cultureel erfgoed van UNESCO voor deze onderscheiding, die niet enkel een eerbetoon is aan een unieke vorm van artistieke expressie, maar ook aan de waarden van vrijheid, creativiteit en dialoog die deze traditie belichaamt.
Ontdek de dankbetuigingen van het team van het Koninklijk Theater Toone in het filmpje
[FILM]
Wist u dat?
De collectie van het Koninklijk Theater Toone opgenomen in de inventaris van het roerend erfgoed
Dankzij deze inventaris kunt u online een groot deel van de collectie van het Koninklijk Theater Toone ontdekken, die representatief is voor deze Brusselse traditie.
Het Koninklijk Theater Toone bekroond met het Europees Erfgoedlabel
Het Koninklijk Theater Toone werd in april 2024 bekroond met het Europees Erfgoedlabel. De Europese Commissie heeft het label toegekend aan het Koninklijk Theater Toone in Brussel, als erkenning voor de rol van het theater in de Europese geschiedenis en cultuur.
