Archeologische vondsten beschermen
Op de site van het station Toots Thielemans, dat momenteel door de MIVB wordt gebouwd als onderdeel van metro 3, wordt archeologisch toezicht georganiseerd door Urban in samenwerking met de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Preventieve stadsarcheologie is een van de fundamentele opdrachten van Urban, die instaat voor de bescherming, de promotie en de overdracht van het erfgoed van de stad.
Er wordt regelmatig archeologisch onderzoek met als doel om bepaalde archeologische schatten die aan het licht kunnen komen, maar die ook het risico lopen om snel vernietigd te worden tijdens grondwerken of bouwprojecten, bloot te leggen en te beschermen. Naar aanleiding van de vondst ging Bea De Cupere, archeozoöloge aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en werkend voor Urban, naar de site om een eerste identificatie uit te voeren.
"Onder de botresten die werden ontdekt zijn een dijbeen van een mammoet, een fragment van een slagtand van een mammoet, evenals een gewei van een edelhert en een onderkaak van een edelhert of een megaloceros (reuzenhert). Deze voorwerpen werden gevonden op een diepte van 8 tot 9 meter in sedimentlagen die dateren uit de laatste ijstijd (ongeveer 120.000 tot 11.700 jaar geleden). Omdat er geen bijbehorende artefacten zijn, zal alleen een radiokoolstofdatering een preciezere datering kunnen geven." Verklaart Bea De Cupere, archeozoöloge aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.
Oude bedding van de Zenne
Ontdekkingen van prehistorische fauna zijn vrij zeldzaam in onze regio en gebeuren vooral bij grote werken zoals de aanleg van metrolijnen of zeer diepe ondergrondse parkings, zoals ook blijkt uit de ontdekking in 2018 van een fragment van een mammoetslagtand in de Quatrechtstraat in Schaarbeek.
In september 1972 werd tussen de Grétrystraat en de Rijkeklarenstraat een fragment van een mammoetslagtand ontdekt op een diepte van 12,60 m. Tijdens dezelfde werken aan de noord-zuidmetrolijn werden botten van wolharige neushoorns ontdekt onder de rijweg in de Anspachlaan.
Deze botten worden dus vaak gevonden in het slib van de oude bedding van de Zenne op een diepte van 8 tot 12 meter, maar niet alleen daar. Zo werden in 1912, tijdens grondwerken voor de bouw van een gebouw aan de Tervurenlaan 165 in Sint-Pieters-Woluwe, de botresten van een wolharige neushoorn ontdekt, evenals een intacte vuistbijl (helaas vandaag verloren gegaan), gemaakt door een Neanderthaler en daterend uit het midden paleolithicum (tussen -124.000 en -34.000 jaar).
Ten slotte werden in de jaren 1980 tijdens grondwerken aan het station Zuidstation prehistorische botten van dieren (mammoeten, herten, bizons, enz.) ontdekt die 30.000 jaar oud waren. Het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen en de MIVB ondertekenden een leenovereenkomst. Sinds 1988 worden deze botten tentoongesteld in een vitrine. De vitrine werd in 2017 gerenoveerd, met een scenografisch decor en verlichting om de botten beter tot hun recht te laten komen.
Vondsten in de kijker zetten
Zodra de analyses en beschermingsmaatregelen zijn afgerond, gaat Urban nadenken over hoe deze uitzonderlijke ontdekking het best tot zijn recht kan komen, met als doel het in de kijker te zetten bij het grote publiek. Er liggen verschillende opties op tafel, waaronder de installatie in gewestelijke collecties, een tijdelijke tentoonstelling over het thema prehistorie in de Sint-Gorikshallen, een bruikleen aan het Koninklijk Museum voor Natuurwetenschappen of een opstelling in een metrostation van de MIVB.
Tegelijkertijd zullen de grondwerken voor het metrostation Toots Thielemans door de MIVB in dezelfde zone en op dezelfde diepte doorgaan tot maart 2024. Omwille van het archeologisch potentieel zullen de archeologen van urban.brussels bijzondere aandacht besteden aan deze zone om eventuele nieuwe beenderen van prehistorische fauna te ontdekken.
De proactieve samenwerking tussen urban.brussels en de MIVB op het vlak van preventieve archeologische opgravingen zal de komende maanden en jaren worden voortgezet op de hele werf van metro 3.
