#modernity2025 #artdeco2025
Sinds begin 2025 plaatsen Urban, visit.brussels en hun partners Brussel in het teken van de art deco, met een rijkgeschakeerd aanbod om het honderdjarig bestaan van deze beweging te vieren.
Een unieke gelegenheid voor Urban om regelmatig te focussen op specifieke thema's die verband houden met het jaarprogramma.
Deze zomer nemen we je mee naar een minder bekend deel van de hoofdstad: de wijk rond de Nationale Basiliek van het Heilig Hart, op het grondgebied van de gemeenten Ganshoren en Koekelberg, waar verschillende activiteiten het art deco-erfgoed huldigen.
Ganshoren, Koekelberg en art deco
Ganshoren en Koekelberg verwerven in 1841 hun gemeentelijke autonomie en ondergaan een belangrijk keerpunt op het einde van de 19de eeuw met de verstedelijking van het plateau van de Sippelberg (ook plateau van Koekelberg genoemd), dat zich uitstrekt op hun beider grondgebied. Onder impuls van Koning Leopold II ontstaat er een welvarende woonwijk rond het uitgestrekte Elisabethpark, dat met het stadscentrum verbonden wordt via de Leopold II-laan.
Het grootste art deco-monument ter wereld
Ter afsluiting van deze nieuwe verkeersas, stelt de koning een monumentale basiliek voor, gewijd aan het Heilig Hart. De bouw start in 1905, maar het project wordt in de jaren 1920 hervat door Albert Van Huffel. De architect ontwerpt een art deco-gebouw in beton, met aan de buitenkant een enorme koperen koepel en aan de binnenkant geel geëmailleerde terracottapanelen. Dit gigantisch bouwwerk wordt pas in 1970 voltooid. De Nationale Basiliek van het Heilig Hart, momenteel de vijfde grootste kerk ter wereld, geldt wereldwijd ook als het grootste art deco-monument.
Geometrische parels in de schaduw van de Basiliek
De Basiliekwijk verstedelijkt in de eerste helft van de 20ste eeuw en kent in het interbellum een ware art deco-rage, die men terugvindt in alle soorten gebouwen.
○ Gemeentehuizen
Beide gemeentehuizen hebben een art deco-inslag: het gemeentehuis van Ganshoren, dat in 1949 zijn intrek neemt in het voormalige Radio Conférences et Concerts-gebouw uit 1939 aan de Keizer Karellaan, en dat van Koekelberg, op het Henri Vanhuffelplein, een gebouw uit 1882 dat in 1939 volledig verbouwd werd door architect Henri-Aimé Jacobs.
○ Schoolgebouwen
Henri-Aimé Jacobs is tevens de architect van het imposante Koninklijk Atheneum van Koekelberg, dat hij in 1933 samen met zijn vader ontwierp, de beroemde Henri Jacobs, dé specialist in schoolarchitectuur. Het resultaat is een opmerkelijk gebouw dat zowel decoratief als functioneel is. Ganshoren heeft ook een mooie art deco-school, in 1938 gebouwd langs de Louis De Brouckèrelaan. Deze voormalige gemeenteschool heet vandaag École de la Découverte.
○ Art deco-straten
In deze residentiële gemeenten staan hele straten in het teken van de art deco, zoals de Stedebouwstraat in Ganshoren en de Léon Fourezstraat in Koekelberg, gebouwd tussen 1924 en 1937 door de Koekelbergse architect Arthur Pladet. Een andere architect die in de wijk heel actief was, is Julien Roggen: hij smukte zijn gevels graag op met geometrische panelen, zoals in de Neepstraat 24 (1931) en de Jacques Sermonlaan 37 (1932).
○ Sociale woningbouw
Sociale woningbouw omarmt ook de art deco-esthetiek, zoals de Koekelbergse Haard, opgericht in 1921, en de Foyer Victoria, in 1922 gesticht door de gelijknamige koekjes- en chocoladefabriek. Het complex aan de Stepmanstraat, Léon Autriquestraat en Kubismestraat heeft soortgelijke maar toch verschillende bakstenen gevels, naar een ontwerp van Arthur Pladet, Albert de Valeriola en Fernand Brunfaut.
Grote namen in de architectuur
Koekelberg en Ganshoren tellen ook enkele grote namen uit de interbellumarchitectuur, zoals Victor Bourgeois en Jean Delhaye. In Koekelberg bouwde Bourgeois in 1922 en 1925 twee manifesten van het modernisme: het rechtlijnige complex “Bovenhuis”, waaraan de straat zijn naam Kubismestraat dankt, en zijn privé-woning met kantoor, dat vandaag helaas onleesbaar is. In Ganshoren specialiseert Jean Delhaye zich in het ontwerpen van flatgebouwen, waaronder de Residentie Basilique (1938), waar hij destijds woonde en die zijn prachtige trappenhuis met lift bewaard heeft.
Programma Art Deco Brussels 2025
Het hele jaar door biedt het programma Art Deco 2025 de mogelijkheid om de nalatenschap van deze stijl in Brussel te ontdekken. Deze focus gaat nader in op de art deco-programmatie in en rond de Nationale Basiliek van het Heilig Hart, met twee tentoonstellingen, workshops, gegidste wandelingen, een filmvertoning en een symposium.
TENTOONSTELLING • "Schetsen voor de Basiliek. Albert Van huffel, art deco & 100 jaar kunst en architectuur"
Het Museum voor Moderne Religieuze Kunst (MMRK), in de koepel van de Basiliek, toont tot en met 31 maart 2026 onuitgegeven schetsen van architect Van Huffel, ontwerper van het gebouw. Ze weerspiegelen zijn zoektocht naar de ideale esthetiek voor dit totaalkunstwerk. De expo laat ook jonge hedendaagse kunstenaars aan het woord, met werk in keramiek, textiel en glas, in een constante dialoog met de architectuur van het kerkgebouw.
TENTOONSTELLING • "Jean Delhaye. Architect en verdediger van het werk van Horta" (verlengd)
Tot en met 29 maart 2026 eert het Atelier Brunswyck/Wathelet de boeiende wereld van de modernistische architect Jean Delhaye (1908-1993), laatste stagiair van Victor Horta en fervent verdediger van zijn werk. Deze expo werd in 2024 samengesteld voor het LAB-AN x Hotel van Eetvelde, maar toont in Ganshoren uitzonderlijke documenten, foto's en voorwerpen van de familie Delhaye. Een unieke kans om de nalatenschap te ontdekken van een architect die zijn stempel op de gemeente gedrukt heeft, tussen 1938 en 1960.
WORKSHOPS • "Schetsen voor de Basiliek" met kunstenares Maria Kley
Op zaterdag 9 en 23 augustus 2025 verwelkomt het Museum voor Moderne Religieuze Kunst (MMRK) de Brusselse kunstenares Maria Kley voor twee workshops over werken met klei. Na een kort bezoek aan de tentoonstelling “Schetsen voor de Basiliek” om inspiratie op te doen, begeleidt deze enthousiaste kunstenares je bij het werken met dit materiaal vol creatieve mogelijkheden.
GEGIDSTE WANDELINGEN • "Art Deco & Modernisme" in Ganshoren en Koekelberg
Ontdek op zaterdag 6 september 2025 tal van schatten in de Basiliekwijk.
De wandeling om 11 uur vertrekt in het Atelier Brunswyck/Wathelet en toont een reeks miskende parels van de art deco en het naoorlogs modernisme te Ganshoren.
De drietalige wandeling om 14 uur (NL + FR + Brussels) start in het Belgian Chocolate Village te Koekelberg en toont langs het gemeentehuis en de Kubismestraat architectuurparels in art nouveau, art deco, modernisme en zelfs kubisme.
→ Meer info over Ganshoren: nederlandse.cultuur@ganshoren.brussels
→ Meer info over Koekelberg: www.belgianchocolatevillage.be
EVENEMENT • Vertoning kortfilm "Leopold’s Sacred Heart
Op zaterdag 20 september 2025, in het kader van de Heritage Days / Open Monumentendagen, nodigt een kortfilm uit 2024 je achter de schermen van de monumentale Basiliek. Een dag lang neemt de regisseur Philippe van der Loo de kijker mee op wandel, van de diepste crypte tot het neonverlichte kruis op de top. Gaandeweg ontdek je de meest onverwachte bewoners: een huisbewaarster die onder de kerk woont, een speleologieclub, enz.
EVENEMENT • Symposium "Albert Van Huffel en de Nationale Basiliek van het Heilig Hart”
De partners van de Basiliek organiseren op zaterdag 15 november 2025 een symposium rond de Gentse architect Albert Van Huffel (1877-1935) in de zaal Vita van de Basiliek. Het symposium verkent de moderniteit en veelzijdigheid van zijn werk en dat van zijn naaste medewerkers. Kers op de taart is de inhuldiging van de honderdjarige maquette van de Basiliek door het restauratieteam, gevolgd door een receptie.
